Pani Generał zmarła 10 stycznia 2009 roku w Toruniu w wieku 99 lat. Była jedyną kobietą wśród Cichociemnych, drugą Polką w historii Wojska Polskiego awansowaną na stopień generała brygady. Odznaczona Orderem Orła Białego.
O kim mowa? Oczywiście o Elżbiecie Zawackiej, ps. „Zo” (a także „Zelma” i „Sulica”). W czasie drugiej wojny światowej wypełniła ona ponad sto trudnych misji kurierskich, przenosząc wiadomości i meldunki, jednocześnie nielegalnie przekraczając granice. Mianem legendy można określić jeden z jej rajdów poprzez Niemcy, Austrię, Francję i Hiszpanię aż do stolicy Anglii – Londynu. Z tej misji Elżbieta Zawacka wróciła do kraju skacząc na własne życzenie na spadochronie do okupowanej przez Niemcy Polski. Została wtedy zastępcą szefa „Zagrody” – Działu Łączności zagranicznej Oddziału V Sztabu Komendy Głównej AK. Po upadku powstania warszawskiego nadal pozostawała w służbie Państwa Podziemnego u boku generała Okulickiego. Dostarczyła do Szwajcarii pierwsze szczegółowe meldunki o sytuacji w kraju po upadku powstania warszawskiego.
W 1951 r. aresztowana przez Służbę Bezpieczeństwa. Przebywała w więzieniu do 1955 r. Pracowała jako nauczycielka w Sierpcu i Toruniu, później zdobyła tytuł doktora nauk humanistycznych, pracując na Uniwersytecie Gdańskim jako adiunkt. Po uzyskaniu habilitacji jako docent andragogiki na UG przeniosła się w 1973 r. do rodzinnego miasta do pracy na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. Wskutek represji SB jej zakład andragogiki został zamknięty, a ona sama musiała odejść z uczelni. Po tym zdarzeniu zaczęła zbierać dokumenty i pamiątki związane z Armią Krajową, czego efektem jej wielkie dzieło: Fundacja badająca historię AK, ze szczególnym uwzględnieniem roli kobiet w historii II wojny światowej. Elżbieta Zawacka została także honorową obywatelką miasta Torunia w roku 1992.
W uznaniu zasług wybitnej torunianki Biblioteka Pedagogiczna została nazwana imieniem właśnie Elżbiety Zawackiej przy ul. Dąbrowskiego, Zespół Szkół Ekonomicznych przy ul. Grunwaldzkiej a także otwarta w przeprawa drogowa przez Wisłę otwarta w grudniu 2013 r. Przy ul. Gagarina odsłonięty został również mural na jej temat.
W toruńskim kościele garnizonowym pw. św. Katarzyny znajduje się tablica pamiątkowa poświęcona wielkiej toruniance. Tam też dziś o godzinie 12 odbyła się msza święta odprawiona w jej intencji.
Miejmy Panią Generał zawsze w pamięci.
[Fot. Angelika Plich]
